قدس آنلاین: این روزها خیلی‌ها در فضای مجازی کسب و کار راه می‌اندازند و به راحتی آب خوردن پول در می‌آوردند، خیلی‌ها برای خودشان اسم و رسم دست و پا می‌کنند و خیلی‌ها هم البته استفاده‌های عجیب و غریب‌تری از این فضا می‌کنند. فضای مجازی امروز می‌تواند به راحتی روی سیاست‌های جهانی تأثیر بگذارد، اقتصاد کشورها را زیر و رو کند و جنبش‌های اجتماعی راه بیندازد. هرچند در ابتدا لیدرهای جنبش‌های مجازی مجبور بودند دست به دامن اعضای شبکه‌های مجازی شوند، اما به مرور زمان این وابستگی از بین رفت و این افراد حالا خیلی‌راحت می‌توانند به کمک حساب‌های کاربری جعلی و روبات‌ها، به هدفشان برسند. در این میان تشخیص حساب‌های کاربری واقعی از حساب‌های جعلی تبدیل به یکی از اصلی‌ترین دغدغه‌های کاربران فضای مجازی شده است. اگر شما هم تابه حال برای تشخیص حساب‌های جعلی از حساب‌های واقعی دچار مشکل شده‌اید، حتماً ادامه مطلب را بخوانید تا از این به بعد راحت‌تر حساب‌های کاربری جعلی را شناسایی کنید.

بازی با ذهن افراد

به طور کلی دو نوع حساب کاربری جعلی در فضای مجازی وجود دارد. حساب‌های جعلی نوع اول معمولاً مربوط به چهره‌های شاخص مانند هنرمندان، فوتبالیست‌ها و... می‌شوند. اگرچه این روش ساخت حساب جعلی با اقدام‌های امنیتی شبکه‌های اجتماعی و همچنین افزایش آگاهی مخاطبان، مدتی است که منسوخ شده اما با این حال بازهم به صورت محدود در بستر شبکه‌های اجتماعی دیده می‌شود.

روش ساخت این حساب‌های جعلی به این صورت است که عده‌ای با هدف بالا بردن مخاطبان یک صفحه و سپس فروش آن به قیمت‌های هنگفت، صفحه‌ای به نام یک سلبریتی می‌سازند و خودشان را به جای او جا می‌زنند.

شاید از نظر شما فعالیت این دسته از حساب‌های جعلی اهمیتی نداشته باشند، اما بد نیست بدانید که این حساب‌های جعلی می‌توانند به راحتی باورهای عمومی را تحت تأثیر قرار دهند و با ذهن افراد بازی کنند. نمونه‌اش در ماجرای شیوع کرونا که چندین صفحه‌ جعلی با نام چهره‌های شاخص شروع به تبلیغ‌ داروهای دروغین کرونا کردند و علاوه بر کلاهبرداری از مردم، جان و سلامت‌ آن‌ها را هم به بازی گرفتند.

شک نکنید

حالا سؤال اینجاست که چطور باید این حساب‌های جعلی را شناسایی کنیم؟ خیلی از شبکه‌های مجازی و شرکت‌های وابسته تلاش دارند با توسعه نرم‌افزارهای مناسب جلو پرورش حساب‌های تقلبی را بگیرند. شرکت‌هایی مانند فیس‌بوک و توییتر با افزایش محدودیت‌های خود سعی می‌کنند فعالیت‌های عجیب کاربران را تحت نظر بگیرند و برنامه‌نویسان دیگر نیز با ساخت نرم‌افزارهای نظارتی میزان فعالیت کاربران را کنترل می‌کنند.

با وجود این اما بازهم مواردی وجود دارند که از تمام فیلترهای شبکه‌های اجتماعی عبور کرده و موفق به ساخت حساب جعلی با نام اشخاص مشهور می‌شوند. برای شناسایی این حساب‌های جعلی اما یک الگوی خیلی ساده وجود دارد که تقریباً همیشه کارآمد است.

افراد محبوب و مشهور در فضای مجازی، بیشتر دنبال‌کننده دارند تا اینکه خود افراد را دنبال کنند، تعداد افرادی که این اشخاص دنبال می‌کنند معمولاً از ۱۰ درصد تعداد دنبال‌کنندگانشان نیز کمتر است. برای مثال حسابی با چند میلیون دنبال‌کننده تنها چندصد نفر کاربر را دنبال می‌کند. هرحسابی که از این الگو پیروی نمی‌کرد، شک نکنید که قصد فریب دادن شما را دارد.

کمی دشوار است

دسته دوم از حساب‌های جعلی که این روزها عمده محتوای دروغین در شبکه‌های اجتماعی را تولید می‌کنند متأسفانه روز به روز بیشتر از گذشته در فضای مجازی تکثیر می‌شوند.

این حساب‌های جعلی یا توسط روبات‌ها اداره می‌شوند و یا دنبال‌کنندگان خودشان را از طریق روبات‌های برنامه‌نویسی شده، خریداری می‌کنند. شاید از نظرتان وجود این دسته از حساب‌های جعلی هم زیاد توفیری به حالتان نداشته باشد، اما بد نیست بدانید که همین حساب‌ها، به راحتی توفان توییتری راه می‌اندازند، به فضای سیاسی کشور جهت می‌دهند یا مطالبه خاصی را به عنوان مطالبه عموم جامعه مطرح می‌کنند. بسیاری از کمپین‌های سیاسی مجازی به وسیله همین روبات‌های مجازی اداره می‌شوند.

تشخیص این حساب‌های جعلی از حساب‌های واقعی اگرچه کمی دشوار است، اما با کمی دقت به راحتی می‌شود حسابشان را از کاربران واقعی فضای مجازی جدا کرد.

1.5 تا ۳ درصد

برای تشخیص حساب‌های کاربری جعلی کافی است نگاهی دقیق به این حساب‌ها بیندازید تا بتوانید ایرادهای موجود در هر حساب را به راحتی پیدا کنید. حتی حرفه‌ای‌ترین حساب‌های تقلبی و روبات‌ها هم ایرادهای واضحی دارند که شناسایی آن‌ها کار سختی نیست. باشگاه خبرنگاران جوان بخشی از این ایرادها را که حداقل یکی از آن‌ها در حساب‌های کاربری جعلی وجود دارد، معرفی کرده که در ادامه آن‌ها را می‌خوانید.

حساب‌های کاربری معتبر معمولاً الگوهای مشابهی دارند. مثلاً اینکه تعداد دنبال‌کنندگان آن‌ها با میزان افرادی که دنبال می‌کنند نزدیک است. این افراد همچنین تعامل بهتر و بیشتری با کاربران دارند، یعنی جواب کامنت‌های شما را می‌دهند یا اگر به آن‌ها پیام شخصی بفرستید، به زودی پاسخ دریافت می‌کنید. اما در مقابل حساب‌های معتبر، کاربران تقلبی قرار دارند که الگوی مناسبی را دنبال نمی‌کنند، این حساب‌ها معمولاً تعداد زیادی از کاربران را دنبال می‌کنند و با حساب‌های کاربری دیگر تعامل خاصی ندارند.

البته باید به این نکته توجه کنید که تمامی حساب‌هایی که چنین ویژگی‌هایی دارند روبات نیستند پس بهتر است برای شناسایی کامل حساب‌های جعلی، سراغ مراحل دیگری هم بروید.

به طور کلی حدود 1.5 تا ۳ درصد از اعضای حاضر در حساب‌های کاربری، با صاحب آن تعامل مداوم دارند. یعنی پست‌ها را لایک می‌کنند، کامنت می‌گذارند، پیام می‌فرستند و... به عنوان مثال کاربری که ۱۰ هزار دنبال‌کننده دارد در حداقلی‌ترین حالت ممکن باید هر پستش حدود ۳۰۰ لایک دریافت کند. اگر حساب کاربری‌ای سراغ دارید که کمتر از ۵/۱ درصد تعامل با دنبال‌کنندگانش دارد، به احتمال خیلی زیاد با یک روبات یا یک حساب کاربری جعلی طرف هستید.

البته این نکته را هم فراموش نکنید که درصد بالای تعامل هم می‌تواند مشکوک باشد. یعنی یک حساب کاربری که بیش از ۳۰ یا ۴۰ درصد تعامل با مخاطبانش دارد، احتمالاً این تعامل را به وسیله روبات‌های برنامه‌نویسی شده انجام می‌دهد.

عکس‌های گول زننده

نکته بعدی برای شناسایی حساب‌های جعلی آن است که این حساب‌ها معمولاً به صورت لحظه‌ای افزایش فعالیت می‌دهند. مثلاً در عرض یک روز تعداد دنبال کنندگانشان به شکل چشمگیری افزایش پیدا می‌کند. در حالی که حساب‌های کاربری واقعی در بازه زمانی کوتاه، معمولاً رشد چشمگیری در افزایش مخاطب ندارند.

علاوه بر این، اشخاصی که حساب کاربری تقلبی می‌سازند معمولاً وقت زیادی برای طبیعی نشان دادن این حساب‌ها نمی‌گذارند. بخش توضیحات و معرفی این حساب‌ها اغلب خالی و بدون هیچ معرفی خاصی است. تصاویر نمایه و پروفایل این حساب‌ها نیز گاهی اوقات خالی و بدون جزئیات است. پیش می‌آید که این حساب‌ها نیز از تصاویری برای قرار دادن در حساب خود استفاده کنند، اما عکس بارگذاری شده معمولاً تصویری مشهور و یا گول زننده است که می‌توان عدم طبیعی بودن آن را تشخیص داد.

روبات‌های هوشمندتر

اما بعضی اوقات پیش می‌آید که یک حساب کاربری جعلی، تمام موارد بالا را رعایت می‌کند تا شک شما برنینگیزد. اما نگران نباشید چون بازهم راهی برای شناخت این دسته از حساب‌های جعلی وجود دارد.

روبات‌های هوشمندتر و کاربرانی که وقت بیشتری روی حساب‌های تقلبی می‌گذارند، سعی می‌کنند با جذب نظرات حساب خود را معتبر نشان دهند. نکته واضح درباره غیر واقعی بودن این نظرات آن است که این اظهارات معمولاً مشابه و تکراری هستند. کاربرانی که برای این اشخاص نظر می‌دهند تنها از شکلک استفاده می‌کنند یا اینکه نظری بی‌ربط می‌دهند.

از آن طرف بوم نیفتید

آخرین نکته‌ای که باید برای شناسایی یک حساب کاربری جعلی به آن توجه کنید، این است که حساب‌های کاربری واقعی در شرایطی می‌توانند مخاطب جذب کنند که فعالیت پیوسته داشته باشند. اگر کاربری در فضای مجازی دیده شود که هزاران دنبال‌کننده دارد، اما تنها تعداد محدودی پست منتشر کرده، نشان می‌دهد که حساب کاربری او احتمالاً جعلی است.

البته دقت داشته باشید برخی حساب‌های کاربری جعلی پست‌های زیادی دارند، اما محتوای منتشر شده توسط آن‌ها کاملاً بی سر و ته است. مثلاً در یکی از پست‌هایشان فیلم‌های خنده‌دار منتشر می‌کنند و در پست بعدی تصویری از یک منظره بارگذاری می‌کنند! مطمئن باشید چنین حساب‌کاربری‌ای معتبر نیست و روباتی در پشت آن قرار دارد که بر اساس الگوریتم‌های تعریف شده پست می‌گذارد.

احتمالاً حالا و پس از خواندن این مطلب خیلی راحت‌تر می‌توانید حساب‌های کاربری جعلی را از حساب‌های کاربری واقعی تشخیص دهید. البته حواستان باشد اگرچه وسواس داشتن در ارتباط با محتوای منتشر شده در فضای مجازی خوب است و به شما کمک می‌کند تا به راحتی تحت تأثیر موج‌های ایجاد شده در فضای مجازی قرار نگیرید، ولی باید دقت کنید که از آن‌طرف بوم هم نیفتید و همه کاربران و همه اعضای کمپین‌های مجازی را به چشم روبات‌های مجازی نبینید!